Το άρθρο του Παντελή Μπουκάλα που δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή της Κυριακής» («Βοήθεια! Μας Ψεκάζουν...», 01-11-07) με θέμα τις σύγχρονες δοξασίες, γύρισε τον διάλογο για την εναλλακτική ιστοριογραφία περί τα τριάντα χρόνια πίσω. Δεν είμαι οπαδός του λεγόμενου New Age ούτε του σύγχρονου ψευδεπίγραφου πνευματισμού. Έχω όμως απόλυτη συναίσθηση του κινδύνου που κρύβεται στην υπέρμετρη αυτοπεποίθηση της επιστήμης και στην αναγωγή της Λογικής σε ένα κλειστό, αυταρχικό σύστημα χωρίς δυναμισμό και ικανότητα αφομοίωσης νέων ιδεών. Ο χώρος του «εναλλακτικού», σε όλες τις εκφάνσεις του, είτε μιλούμε για αντισυμβατική ιστοριογραφία, είτε για ΑΤΙΑ, είτε για ζητήματα που άπτονται της μεταφυσικής, είναι σίγουρα πιο δεκτικός σε νεωτερισμούς, παραδοξότητες ή ακόμη και ανορθολογικές θεωρήσεις, αφού από τη φύση του προϋποθέτει την αναθεώρηση ή διεύρυνση των αρχών στις οποίες στηρίζονται οι συμβατικές επιστήμες προκειμένου να επιτύχει την αποδοχή των εναλλακτικών δογμάτων από το κυρίως σώμα της κατεστημένης γνώσης.
Ουσιαστικά, αποτελεί μια πνευματική αντιπολίτευση η ύπαρξη της οποίας συντελεί στην βελτίωση της επιστημονικής γνώσης μέσα από την διαρκή αμφισβήτηση των θεμελιωδών συμπερασμάτων της. Οι υπερβολές που σημειώνονται στο γνωστικό αυτό πεδίο δεν πρέπει να μας οδηγούν στην συλλήβδην καταδίκη ολόκληρου του φάσματος των εναλλακτικών θεωριών.
Με το να επικαλείται την έξαρση των θεωριών συνομωσίας, ειδικά σε σχέση με την εναλλακτική ιστοριογραφία, ο Μπουκάλας δεν αποδεικνύει μια αύξουσα ροπή της κοινής γνώμης προς τις ανορθόδοξες, ανορθολογικές ή αντιεπιστημονικές προσεγγίσεις. Αντιθέτως, συνηγορεί υπέρ μιας περιχαράκωσης του ηγεμονικού μοντέλου πνευματικής παραγωγής που βαθμιαία διολισθαίνει στον δογματισμό ταξινομώντας κάθε αντίθετη σε αυτό φωνή με αυτόν τον επιτιμητικό χαρακτηρισμό.
Δεν είναι οι θεωρίες συνωμοσίας που επεκτείνονται αλλά μόνον η χρήση αυτής της αρνητικά φορτισμένης όρολογίας που γίνεται ολοένα και πιο διαδεδομένη. Η επέκταση της χρήσης του όρου είναι απλά ένα εργαλείο αστυνόμευσης του δημόσιου διαλόγου και σε καμία περίπτωση δεν καταδεικνύει επικρατούσες τάσεις και κυρίαρχες αντιλήψεις στον χώρο της διανόησης. Πάρτε παράδειγμα τις περιπτώσεις της δολοφονίας του Τζ. Φ. Κένεντυ και της 11ης Σεπτεμβρίου. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις οι εναλλακτικές ερμηνείες που έχουν προταθεί για τα γεγονότα είναι πολύ περισσότερο πειστικές από την επίσημη εκδοχή που βρίθει ανακολουθιών, παραπληροφόρησης και μυστικοπάθειας. Παρ’ όλα αυτά, κάθε απόπειρα ανεξάρτητης ερμηνείας στιγματίζεται εκ των προτέρων ως «θεωρία συνωμοσίας» και με αυτόν τον τρόπο εξοβελίζεται προληπτικά στο περιθώριο του δημοσίου διαλόγου που διεξάγεται τύποις γύρω από αυτά τα θέματα.
Διάβασα την ισοπεδωτική κριτική του Κου Μπουκάλα ενάντια σε κάθε φαινόμενο που εκπίπτει των ορίων του σύγχρονου γνωστικού οικοδομήματος και δεν μπορώ παρά να συμπεράνω ότι ουδέποτε έχει ασχοληθεί εις βάθος με τα φαινόμενα τα οποία τόσο εύκολα απορρίπτει. Για του λόγου του αληθές, σας παραπέμπω στις δεκάδες χιλιάδες εμφανίσεις ΑΤΙΑ ανά τον κόσμο, ανάμεσα στις οποίες θα βρείτε περιπτώσεις όπου υπήρξε άμεση αλληλεπίδραση μεταξύ αντικειμένου και αυτόπτη μάρτυρα του φαινομένου. Επίσης, υπήρξαν και εκατοντάδες περιπτώσεις όπου το φαινόμενο εθεάθη όχι από έναν αλλά από πολλούς παρατηρητές ταυτόχρονα, κάτι που οι απολογητές του σύγχρονου επιστημονικού δογματισμού σπεύδουν να εξηγήσουν με βάση την αμφισβητούμενη θεωρία της συλλογικής παραίσθησης. Το στερεότυπο του μοναχικού και εξ’ αποστάσεως παρατηρητή εδώ καταρρίπτεται και το υλικό προς διερεύνηση προσλαμβάνει νέες χειροπιαστές διαστάσεις. Ξαφνικά, σε ότι αφορά το φαινόμενο των ΑΤΙΑ, η πίστη της συμβατικής επιστήμης στην αισθητική παρατήρηση ως μέσον πρόσληψης εμπειρικών δεδομένων αίρεται και μετατρέπεται σε καλπάζουσα καχυποψία. Αυτό συνιστά ανατροπή των αρχών της επιστήμης στην πράξη και όχι υπεράσπιση τους. Οφείλω σε αυτό το σημείο να επισημάνω την πολύ σοβαρή δουλειά που έχουν κάνει οργανισμοί όπως ο UFO Disclosure Project και το Mutual UFO Network γύρω από την διεξοδική και επιστημονική μελέτη του ζητήματος. Η σύσταση τέτοιων συλλογικών κινήσεων και ινστιτούτων ερεύνης, δείχνει περίτρανα πως το ζήτημα των ΑΤΙΑ δεν συνιστά πλέον δοξασία που ανήκει στη σφαίρα της λαϊκής μυθοπλασίας, αλλά υπαρκτό επιστημονικό πρόβλημα που χρίζει μελέτης και ερμηνείας.
Σε ότι αφορά τον πνευματισμό οφείλω να αναφερθώ στην έξοχη σειρά βιβλίων που εκδόθηκε εν έτει 1940 υπό τον γενικό τίτλο «Μεταψυχική Βιβλιοθήκη», η οποία πραγματεύεται την παρουσίαση με τρόπο νηφάλιο και συστηματικό των πνευματιστικών φαινομένων ως έτερου κλάδου μελέτης των φυσικών επιστημών. Όπως έγραψε ο Δρ. Carl Von du Prel στο πόνημα του από την ομώνυμη συλλογή, «Διατί είμαι Πνευματιστής», «οι εκπροσωπούντες τας παλαιάς ιδέας είναι πάντοτε οι ασπονδότεροι εχθροί των νέων. Δεδομένου, οτι οι εκπρόσωποι του παλαιού έχουν διατυπώση από δεκαετηρίδων την αποδοκιμαστικήν των ετυμηγοριάν με κατηγορικότητα, που απέκλειεν ακόμη και ότι η υπόθεσις είχε καθόλου ανάγκην ερεύνης, η θέσις των αποβαίνει δύσκολος και ουδεις θα κάμη την αρχήν να ανακαλέση την στάσιν ταύτην, διότι θα ήτο ως να ανωμολόγει μίαν περίφημον και χρονίαν πλάνην».
Αυτό που τώρα θεωρείται ανορθολογικό μπορεί στο μέλλον να υιοθετηθεί ως φυσική εξέλιξη της λογικής. Ας μην ξεχνάμε ότι για να παραδεχτούμε πως η γη είναι στρογγυλή, έπρεπε πρώτα να πάψουμε να πιστεύουμε πως η γη είναι επίπεδη.
Ουσιαστικά, αποτελεί μια πνευματική αντιπολίτευση η ύπαρξη της οποίας συντελεί στην βελτίωση της επιστημονικής γνώσης μέσα από την διαρκή αμφισβήτηση των θεμελιωδών συμπερασμάτων της. Οι υπερβολές που σημειώνονται στο γνωστικό αυτό πεδίο δεν πρέπει να μας οδηγούν στην συλλήβδην καταδίκη ολόκληρου του φάσματος των εναλλακτικών θεωριών.
Με το να επικαλείται την έξαρση των θεωριών συνομωσίας, ειδικά σε σχέση με την εναλλακτική ιστοριογραφία, ο Μπουκάλας δεν αποδεικνύει μια αύξουσα ροπή της κοινής γνώμης προς τις ανορθόδοξες, ανορθολογικές ή αντιεπιστημονικές προσεγγίσεις. Αντιθέτως, συνηγορεί υπέρ μιας περιχαράκωσης του ηγεμονικού μοντέλου πνευματικής παραγωγής που βαθμιαία διολισθαίνει στον δογματισμό ταξινομώντας κάθε αντίθετη σε αυτό φωνή με αυτόν τον επιτιμητικό χαρακτηρισμό.
Δεν είναι οι θεωρίες συνωμοσίας που επεκτείνονται αλλά μόνον η χρήση αυτής της αρνητικά φορτισμένης όρολογίας που γίνεται ολοένα και πιο διαδεδομένη. Η επέκταση της χρήσης του όρου είναι απλά ένα εργαλείο αστυνόμευσης του δημόσιου διαλόγου και σε καμία περίπτωση δεν καταδεικνύει επικρατούσες τάσεις και κυρίαρχες αντιλήψεις στον χώρο της διανόησης. Πάρτε παράδειγμα τις περιπτώσεις της δολοφονίας του Τζ. Φ. Κένεντυ και της 11ης Σεπτεμβρίου. Και στις δύο αυτές περιπτώσεις οι εναλλακτικές ερμηνείες που έχουν προταθεί για τα γεγονότα είναι πολύ περισσότερο πειστικές από την επίσημη εκδοχή που βρίθει ανακολουθιών, παραπληροφόρησης και μυστικοπάθειας. Παρ’ όλα αυτά, κάθε απόπειρα ανεξάρτητης ερμηνείας στιγματίζεται εκ των προτέρων ως «θεωρία συνωμοσίας» και με αυτόν τον τρόπο εξοβελίζεται προληπτικά στο περιθώριο του δημοσίου διαλόγου που διεξάγεται τύποις γύρω από αυτά τα θέματα.
Διάβασα την ισοπεδωτική κριτική του Κου Μπουκάλα ενάντια σε κάθε φαινόμενο που εκπίπτει των ορίων του σύγχρονου γνωστικού οικοδομήματος και δεν μπορώ παρά να συμπεράνω ότι ουδέποτε έχει ασχοληθεί εις βάθος με τα φαινόμενα τα οποία τόσο εύκολα απορρίπτει. Για του λόγου του αληθές, σας παραπέμπω στις δεκάδες χιλιάδες εμφανίσεις ΑΤΙΑ ανά τον κόσμο, ανάμεσα στις οποίες θα βρείτε περιπτώσεις όπου υπήρξε άμεση αλληλεπίδραση μεταξύ αντικειμένου και αυτόπτη μάρτυρα του φαινομένου. Επίσης, υπήρξαν και εκατοντάδες περιπτώσεις όπου το φαινόμενο εθεάθη όχι από έναν αλλά από πολλούς παρατηρητές ταυτόχρονα, κάτι που οι απολογητές του σύγχρονου επιστημονικού δογματισμού σπεύδουν να εξηγήσουν με βάση την αμφισβητούμενη θεωρία της συλλογικής παραίσθησης. Το στερεότυπο του μοναχικού και εξ’ αποστάσεως παρατηρητή εδώ καταρρίπτεται και το υλικό προς διερεύνηση προσλαμβάνει νέες χειροπιαστές διαστάσεις. Ξαφνικά, σε ότι αφορά το φαινόμενο των ΑΤΙΑ, η πίστη της συμβατικής επιστήμης στην αισθητική παρατήρηση ως μέσον πρόσληψης εμπειρικών δεδομένων αίρεται και μετατρέπεται σε καλπάζουσα καχυποψία. Αυτό συνιστά ανατροπή των αρχών της επιστήμης στην πράξη και όχι υπεράσπιση τους. Οφείλω σε αυτό το σημείο να επισημάνω την πολύ σοβαρή δουλειά που έχουν κάνει οργανισμοί όπως ο UFO Disclosure Project και το Mutual UFO Network γύρω από την διεξοδική και επιστημονική μελέτη του ζητήματος. Η σύσταση τέτοιων συλλογικών κινήσεων και ινστιτούτων ερεύνης, δείχνει περίτρανα πως το ζήτημα των ΑΤΙΑ δεν συνιστά πλέον δοξασία που ανήκει στη σφαίρα της λαϊκής μυθοπλασίας, αλλά υπαρκτό επιστημονικό πρόβλημα που χρίζει μελέτης και ερμηνείας.
Σε ότι αφορά τον πνευματισμό οφείλω να αναφερθώ στην έξοχη σειρά βιβλίων που εκδόθηκε εν έτει 1940 υπό τον γενικό τίτλο «Μεταψυχική Βιβλιοθήκη», η οποία πραγματεύεται την παρουσίαση με τρόπο νηφάλιο και συστηματικό των πνευματιστικών φαινομένων ως έτερου κλάδου μελέτης των φυσικών επιστημών. Όπως έγραψε ο Δρ. Carl Von du Prel στο πόνημα του από την ομώνυμη συλλογή, «Διατί είμαι Πνευματιστής», «οι εκπροσωπούντες τας παλαιάς ιδέας είναι πάντοτε οι ασπονδότεροι εχθροί των νέων. Δεδομένου, οτι οι εκπρόσωποι του παλαιού έχουν διατυπώση από δεκαετηρίδων την αποδοκιμαστικήν των ετυμηγοριάν με κατηγορικότητα, που απέκλειεν ακόμη και ότι η υπόθεσις είχε καθόλου ανάγκην ερεύνης, η θέσις των αποβαίνει δύσκολος και ουδεις θα κάμη την αρχήν να ανακαλέση την στάσιν ταύτην, διότι θα ήτο ως να ανωμολόγει μίαν περίφημον και χρονίαν πλάνην».
Αυτό που τώρα θεωρείται ανορθολογικό μπορεί στο μέλλον να υιοθετηθεί ως φυσική εξέλιξη της λογικής. Ας μην ξεχνάμε ότι για να παραδεχτούμε πως η γη είναι στρογγυλή, έπρεπε πρώτα να πάψουμε να πιστεύουμε πως η γη είναι επίπεδη.
1 comment:
I enjoyeed reading this
Post a Comment